TSUE udzielił odpowiedzi na pytania prejudycjalne, skierowane do niego przez Sąd Okręgowy w Warszawie, powstałe na tle interpretacji uzasadnienia uchwały podjętej przez Sąd Najwyższy w dniu 7 maja 2021 r. w sprawie terminu biegu przedawnienia roszczeń banku.

 

Z treści ogłoszonego wyroku wynika, że:

„Dyrektywa 93/13 stoi na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą w następstwie uznania za nieważną umowy kredytu (…) zawartej przez przedsiębiorcę z konsumentem z uwagi na zawarte w niej nieuczciwe warunki termin przedawnienia roszczeń przedsiębiorcy rozpoczyna bieg dopiero od dnia, w którym staje się ona trwale bezskuteczna, podczas gdy termin przedawnienia roszczeń konsumenta (…) rozpoczyna bieg w chwili, w której dowiedział się on lub powinien dowiedzieć się o nieuczciwym charakterze warunku powodującego tę nieważność.”

Zdaniem TSUE termin przedawnienia roszczeń banku nie może rozpoczynać się dopiero z chwilą uznania umowy za trwale bezskuteczną. Trybunał nie poszedł jednak o krok dalej i nie określił momentu, od którego przedawnienie takie należy liczyć. Najważniejsze jednak jest to, że Trybunał potwierdził, że przedawnienie roszczeń konsumentów biegnie od chwili, gdy dowiedzieli się oni o nieuczciwych warunkach umowy. Złożone w sprawie oświadczenie o skutkach nieważności, przed sądem, jest dla tego terminu prawnie obojętne.

Jest całkiem możliwe, że termin przedawnienia roszczeń banku będzie liczony najpóźniej od tej daty.

 

TSUE orzekł, że „dyrektywa 93/13 stoi na przeszkodzie by przedsiębiorca mógł powołać się na prawo zatrzymania umożliwiające mu uzależnienie zwrotu świadczeń otrzymanych od tego konsumenta od przedstawienia przez niego oferty zwrotu świadczeń, które sam otrzymał od tego przedsiębiorcy, lub gwarancji zwrotu tych ostatnich świadczeń, jeżeli wykonanie przez tego samego przedsiębiorcę tego prawa zatrzymania powoduje utratę przez rzeczonego konsumenta prawa do uzyskania odsetek za opóźnienie od momentu upływu terminu nałożonego na danego przedsiębiorcę do wykonania zobowiązania umownego po tym, jak przedsiębiorca ten otrzyma wezwanie do zwrotu świadczeń zapłaconych jemu w wykonaniu tej umowy.”

TSUE ograniczył zatem bankom prawo skorzystania z prawa zatrzymania. Jest to bardzo dobra wiadomość, zwłaszcza, że sądy w ostatnim czasie dokonywały uwzględnienia zarzutu zatrzymania, w pierwszej lub w drugiej instancji.

Sądy krajowe nie mogą zatem dokonywać takiej wykładni prawa krajowego, na mocy której sąd uwzględni powództwo o zapłatę świadczeń nienależnych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, z zastrzeżeniem obowiązku zaoferowania przez konsumenta zwrotu otrzymanych od banku świadczeń lub zabezpieczenia dokonania takiego zwrotu przez bank.

Skorzystanie przez bank z prawa zatrzymania prowadzi bowiem do ograniczenia przysługującego konsumentowi prawa do odsetek ustawowych za opóźnienie banku w zwrocie nienależnych świadczeń wynikających z nieważnej umowy, liczonych od daty wezwania banku do zwrotu nienależnych świadczeń.

Do tej pory sądy uwzględniały powództwo o zapłatę roszczeń odsetkowych tylko do czasu skutecznego podniesienia zarzutu zatrzymania. Teraz po wyroku TSUE roszczenie odsetkowe nie będzie już ograniczane przez bank.